આપણી જીંદગીમાં પૈસાનું મહત્વ ખૂબ જ મોટું છે, પણ પૈસા ફક્ત ભૌતિક સંપત્તિ કે સાધન નથી; તેના પાછળ એક માનસિક પાસુ પણ જોડાયેલું છે. મોર્ગન હાઉસેલની પુસ્તક "ધ સાઇકોલોજી ઓફ મની" અમને એ શીખવે છે કે પૈસા વિશે આપણી વર્તણુક અને દ્રષ્ટિકોણ નક્કી કરે છે કે અમે તેને કેવી રીતે સંભાળી અને ઉપયોગ કરીએ છીએ. આ લેખમાં, અમે પૈસાની માનસિકતા વિસ્તૃત રીતે સમજશું અને જાણશું કે કેવી રીતે યોગ્ય દ્રષ્ટિકોણ અપનાવીને આપણે આપણી આર્થિક જીંદગીમાં સફળતા મેળવી શકીએ.
પૈસા અને વર્તણુક
મોર્ગન હાઉસેલના મતે, પૈસા બનાવવામાં અને તેને જાળવી રાખવામાં આપણા વર્તનનો ખૂબ મોટો ભાગ છે. આપણે લાખો ડોલર કમાવીએ અથવા નાની રકમ મેળવીએ, આપણા નજરિયા અને નિર્ણય લેવાથી આપણી આર્થિક ભવિષ્ય નક્કી થાય છે. લોકો અવારનવાર પૈસા સંબંધિત અણુશાસિત થઈ જાય છે અને કોઈ આયોજન વગર ખર્ચ કરવા માંડે છે. જોકે, આર્થિક સફળતા મેળવવા માટે, જરૂરી છે કે આપણે પૈસાને ફક્ત કમાણીના સ્ત્રોત તરીકે જ ન જોઈશું, પણ તેને યોગ્ય રીતે વ્યવસ્થિત પણ કરીશું.
પૈસા સાથે જોડાયેલી ગેરસમજ
ઘણીખરી વાર આપણે વિચારીને છીએ કે વધુ પૈસા મળવાથી તમામ સમસ્યાઓ દૂર થઈ જશે, પણ વાસ્તવિકતા એના કરતાં અલગ છે. પૈસા સાથે જોડાયેલી આપણા ભાવનાઓ, જેમ કે લોભ, અસુરક્ષા અને નિરાશા, આપણને ખોટા નિર્ણય લેવામાં દોરી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઘણાં લોકો પોતાના સામાજિક દરજ્જાને વધારવા માટે દેવું લઈને મોંઘી વસ્તુઓ ખરીદી લે છે, જે તેમને દેવાના જાળમાં ફસાવી દે છે. તેથી, પૈસા વિશે યોગ્ય જ્ઞાન અને સમજ અતિમહત્વની છે.
કિસ્મત અને જોખમ
પૈસા કમાવામાં માત્ર મહેનત અને બુદ્ધિનું જ નહીં, પણ કિસ્મત અને જોખમનું પણ મોટું યોગદાન છે. મોર્ગન હાઉસેલ બતાવે છે કે સફળ રોકાણકારોની સફળતા પાછળ કિસ્મતનો યોગદાન હોય છે, કારણ કે તેઓ યોગ્ય સમયે યોગ્ય નિર્ણય લે છે. ઉદાહરણ તરીકે, બિલ ગેટ્સે યોગ્ય સમયે કમ્પ્યુટરની વિકાસને ઓળખી માઇક્રોસોફ્ટની સ્થાપના કરી. જો તેઓ એ તબક્કે આ તકને ન ઓળખતા, તો આજે કદાચ માઇક્રોસોફ્ટ નો અસ્તિત્વ ન હોત. તદ્દન તે જ રીતે, કિસ્મત અને જોખમ આપણી જીંદગીમાં મોટો પ્રભાવ પાડે છે.
લક્ષ્યોને સ્થિર રાખો
પુસ્તકનો એક મહત્વપૂર્ણ પાઠ એ છે કે આપણે આપણી લક્ષ્યો વારંવાર બદલવા ન જોઈએ. જ્યારે આપણે આપણા લક્ષ્યોની તુલના અન્ય લોકો સાથે કરવા માંડીએ, તો આપણી અસંતુષ્ટિ વધવા માંડે છે અને આપણે કદી સંતોષ અનુભવી શકતા નથી. આપણી સફળતાને માપવા માટે, આપણને આપણા અંગત પ્રાથમિકતાઓ પર ધ્યાન આપવું જોઈએ. આવું સમજી લેવું જરૂરી છે કે સુખ અને સંતોષ બહારની વસ્તુઓમાં નહીં, પણ આપણાં નિર્ણયોમાં છુપાયેલું હોય છે.
અનુશાસન અને લાંબા ગાળાની વિચારધારા
પૈસા સાથે જોડાયેલી બીજી એક મહત્વપૂર્ણ બાબત એ છે કે તેને બનાવવા અને વધારવા માટે અનુશાસન અને લાંબા ગાળાની વિચારધારા જરૂરી છે. જ્યારે આપણે લાંબા સમય સુધી એક યોજના પર અડગ રહીશું, ત્યારે સંયુક્ત વ્યાજનું જાદૂ આપણને આર્થિક રીતે મજબૂત બનાવશે. ઉદાહરણ તરીકે, જો આપણે થોડી થોડી રકમને યોગ્ય જગ્યાએ રોકાણ કરીએ અને ધીરજપૂર્વક રાહ જોવીએ, તો લાંબા સમય બાદ તે મોટી રકમમાં ફેરવાઈ શકે છે.
રોકાણમાં ધીરજ
રોકાણની દુનિયામાં સૌથી મોટી ભૂલ થાય છે તાત્કાલિકતા રાખીને નિર્ણય લેવાની. જ્યારે આપણે શેયર બજાર અથવા અન્ય આર્થિક સાધનોમાં રોકાણ કરીએ છીએ, ત્યારે જોઈએ છીએ કે બજારના ઉતાર-ચઢાવને સહન કરવા માટે આપણે તૈયાર રહેવુ જોઈએ. શેયર બજારમાં ક્યારેક નુકસાન થાય છે, પણ લાંબા ગાળાના રોકાણથી એ ઉકેલી શકાય છે. એટલે, ધીરજ અને અનુશાસન, રોકાણમાં સફળતા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ છે.
પ્લાનિંગ અને લવચીકતા
આર્થિક સફળતા માટે પ્લાનિંગ જરૂરી છે, પણ તેનો અર્થ એ નથી કે પ્લાનિંગ ક્યારેય બદલી શકાય નહીં. કોઈ પણ યોજના લવચીક હોવી જોઈએ જેથી જો પરિસ્થિતિ અમારી યોજના મુજબ ન હોય, તો પણ અમે તે સંજોગોને સહજ રીતે સંભાળી શકીએ. મોર્ગન હાઉસેલ કહે છે કે કોઈ પણ રોકાણ અથવા આર્થિક યોજના એ રીતે તૈયાર કરવી જોઈએ કે તે અનિશ્ચિત પરિસ્થિતિઓ માટે યોગ્ય હોય.
પૈસા કમાવવું અને બચાવવું
પૈસા કમાવવા માટે આપણે જોખમ લેવું પડે છે, પણ પૈસા બચાવવા માટે આપણને વિનમ્રતા અને ભય રાખવો જરૂરી છે. જ્યારે આપણે સ્વીકારી લઈએ છીએ કે આપણે કમાયેલું નાણું કદીપણ ગુમાવી શકાય છે, ત્યારે આપણે તેને સાચવવા માટે યોગ્ય પગલાં લઈએ છીએ. આ જ વિચારધારા આપણને દેવું અને અનાવશ્યક ખર્ચોથી દૂર રાખે છે.
સમજદારી અને સંતુલન
મોર્ગન હાઉસેલના મતે, આર્થિક સ્વતંત્રતા માટેનો સૌથી મોટો સૂત્ર એ છે કે આપણે આપણા ખર્ચા અને જરૂરિયાતો વચ્ચે સંતુલન રાખવું જોઈએ. જો આપણે આપણા આવક કરતાં વધારે ખર્ચ કરીએ, તો આપણે હંમેશા તણાવમાં રહીશું. વિપરિત, જો આપણે આપણા ખર્ચ પર નિયંત્રણ રાખીએ અને યોગ્ય સમયે રોકાણ કરીએ, તો આપણે આર્થિક રીતે સ્વતંત્ર બની શકીએ.
ભાવનાત્મક નિયંત્રણ
પૈસા સંબંધિત મામલામાં ભાવનાત્મક નિયંત્રણ રાખવું ખૂબ જ જરૂરી છે. ઘણી વાર લોકો લોભ અથવા ભયના કારણે ખોટું રોકાણ કરી લે છે અથવા ઉતાવળમાં નિર્ણય લઈ લે છે. તેના બદલે, આપણને શાંતિપૂર્ણ રહેવું જોઈએ અને યોગ્ય સમયે યોગ્ય નિર્ણય લેવું જોઈએ. પૈસા ફક્ત તાત્કાલિક જરૂરિયાતો માટેનો સાધન નથી, પણ તે આપણા ભવિષ્યની સુરક્ષા માટેનું પણ એક સાધન છે.
શિક્ષણ અને શીખવા
આર્થિક સફળતા માટે જરૂરી છે કે આપણે હંમેશા શીખતા રહીએ. બજારમાં સતત ફેરફાર થતો રહે છે, અને આપણે તેના મુજબ જાતને બદલી લેવું જોઈએ. એક સફળ રોકાણકાર તે છે જે સતત શીખતો રહે છે અને પોતાના નિર્ણયોથી અનુભવ મેળવી લે છે. તેથી, હંમેશા આપણે પોતાનો જ્ઞાન વધારવું જોઈએ અને નવા નોધપદ્ધતિઓ અપનાવવી જોઈએ.
તારણ
પૈસાની માનસિકતા આપણને શીખવે છે કે પૈસા ફક્ત કમાવાનું સાધન નથી, પણ તેનાથી જોડાયેલી આપણા વર્તન અને દ્રષ્ટિકોણ પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આર્થિક સફળતા મેળવવા માટે, જરૂરી છે કે આપણે અનુશાસન, ધીરજ અને લાંબા ગાળાની વિચારધારા અપનાવવી જોઈએ. પૈસા સાથે યોગ્ય સંબંધ બનાવવા માટે, આપણને આપણી ભાવનાઓ પર નિયંત્રણ રાખવું જોઈએ અને યોગ્ય સમયે યોગ્ય નિર્ણય લેવા જોઈએ. મોર્ગન હાઉસેલની "ધ સાઇકોલોજી ઓફ મની" અમને એ જ મહત્વપૂર્ણ પાઠ આપે છે કે પૈસા બનાવવું જેટલું જરૂરી છે, તેનાથી પણ વધુ જરૂરી છે, તેને સમજદારીપૂર્વક સંભાળવું અને ભવિષ્ય માટે સાચવવું.